Tabel: Bronnen bij de cijfers over zorginfecties
| Bron | Indicator in VZinfo | Gepresenteerde populatie VZinfo | Meer informatie |
|---|---|---|---|
| PREZIES (Preventie van Ziekenhuisinfecties door Surveillance) Prevalentieonderzoek Ziekenhuizen | Puntprevalentie zorginfecties in ziekenhuizen | Patiënten in ziekenhuizen | |
| PREZIES Incidentieonderzoek Postoperatieve wondinfecties | Incidentie van postoperatieve wondinfecties in ziekenhuizen | 19 ‘indicatoroperaties’ afkomstig van 5 specialismen: cardiochirurgie, algemene chirurgie, orthopedie, gynaecologie en neurologie. | |
| PREZIES Incidentieonderzoek Lijnsepsis | Incidentie van lijnsepsis (Lijnsepsis is sepsis gerelateerd aan het gebruik van een centraal veneuze katheter. Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie waarbij er een aanzienlijke kans is dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. ) in ziekenhuizen | Per 1.000 lijndagen (Een lijndag is een dag dat een patiënt een centraal veneuze katheter (CVK) in een vene heeft ) dwz het aantal dagen dat een patiënt een centraal veneuze katheter in een vene heeft. | |
| SNIV (Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen) Prevalentieonderzoek verpleeghuizen | Puntprevalentie van zorginfecties in verpleeghuizen | Bewoners van verpleeghuizen | |
| SNIV Incidentiemeting verpleeghuizen | Incidentie van zorginfecties in verpleeghuizen | Bewoners van verpleeghuizen |
PREZIES
PREZIES (PREventie van ZIEkenhuisinfecties door Surveillance (Een systeem dat (actueel) inzicht geeft in de ontwikkeling van het vóórkomen van zowel infectieziekten als ziekteverwekkers. Dit houdt in de systematische verzameling, analyse en interpretatie van gegevens en vervolgens de rapportage.)) is een landelijk surveillancenetwerk voor zorginfecties in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra (RIVM 2023 (RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)) ). Surveillance is het registreren van zorginfecties, het analyseren van de gegevens en het terugkoppelen van de resultaten aan betrokkenen zodat interventiemaatregelen kunnen worden ingesteld om het optreden van de zorginfecties te reduceren.
Er zijn twee methoden om het voorkomen van zorginfecties te meten namelijk via prevalentie (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.)- of incidentiemeting. Binnen het PREZIES netwerk worden het Prevalentieonderzoek Ziekenhuizen, het Incidentieonderzoek Postoperatieve wondinfecties en het Incidentieonderzoek Lijnsepsis uitgevoerd.
Deelname aan het landelijke netwerk is op vrijwillige basis en jaarlijks kan men tot deelname besluiten.
PREZIES Prevalentieonderzoek Ziekenhuizen
Sinds 2007 wordt tweemaal per jaar in een beperkte tijd de prevalentie van zorginfecties in Nederlandse ziekenhuizen gemeten. Het gaat hierbij dus om de puntprevalentie (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment, absoluut of relatief.). De zorginfecties die geregistreerd worden, zijn postoperatieve wondinfecties, sepsis (Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. )/bacteriëmie, lage luchtweginfecties, urineweginfecties, infecties van gewrichten en botten, infecties van het cardiovasculaire systeem, infecties van het centrale zenuwstelsel, infecties van het oog, infecties van het oor, infecties van mond, tong of tandvlees, infecties van de bovenste luchtwegen, infecties van het gastro-intestinale systeem, infecties van het voortplantingssysteem, en infecties van huid en weke delen (RIVM 2023 (RIVM, PREZIES. Referentiecijfers 2017 t/m 2021: Prevalentieonderzoek zorginfecties ziekenhuizen, Bilthoven (2023)) ).
Van een zorginfectie wordt nagegaan of deze tijdens de huidige of eerdere opname ontstaan is. Vanaf 2014 worden de zorginfecties die gerelateerd zijn aan een eerdere ziekenhuisopname ook opgenomen in de registratie en als zorginfecties bij opname (ZIBO) geregistreerd. Voor een ZIBO heropname telt een specifieke termijn per soort infectie.
PREZIES Incidentieonderzoek Postoperatieve wondinfecties
De registratie van POWI (Postoperatieve wondinfecties)’s gebeurt sinds 2019 op basis van 19 ‘indicatoroperaties’ verdeeld over de chirurgische gebieden: cardiochirurgie, algemene chirurgie, orthopedie, gynaecologie en neurochirurgie . Deze indicatoroperaties worden relatief vaak uitgevoerd. Alleen initiële operaties aan een orgaan of structuur worden geregistreerd, en geen heroperaties of revisies. Voor 2012 werd er binnen het incidentieonderzoek geregistreerd op basis van CTG-codering en werden POWI’s na heroperaties of revisies ook meegeteld. Daarom wordt in VZInfo alleen de incidentie (Het aantal nieuwe gevallen van of nieuwe personen met een bepaalde ziekte in een bepaalde periode, absoluut of relatief.) sinds 2012 gepresenteerd.
Doordat de opnameduur in ziekenhuizen afneemt, openbaren POWI’s zich steeds vaker pas na ontslag uit het ziekenhuis. Daarom is binnen deze POWI-module surveillance gedurende een vaste follow-up periode verplicht. Deze periode was ten tijde van de surveillance, afhankelijk van het type operatie, 30 dagen of 90 dagen (PREZIES 2019 (PREZIES, Referentiecijfers 2014-2018: Postoperatieve Wondinfecties. PREZIES, Bilthoven (2019)) ). Bij het plaatsen van een implantaat van niet-humane oorsprong bedroeg deze periode tot 2015 één jaar (PREZIES 2016 (PREZIES, PREZIES. Referentiecijfers 2012-2015: Postoperatieve Wondinfecties, Bilthoven (2016)) ).
De opzet van de surveillance staat niet toe dat er één incidentiecijfer voor alle POWI’s wordt gepresenteerd. Het risico op een POWI is afhankelijk van de indicatoroperatie en daarmee is ook de incidentie afhankelijk van de indicatoroperatie.
PREZIES Incidentieonderzoek Lijnsepsis
Lijnsepsis is sepsis gerelateerd aan het gebruik van centraal veneuze katheters (CVK (centraal veneuze katheter. Een CVK is een katheter die wordt ingebracht in een grote ader, meestal onder het sleutelbeen, in de hals of in de lies. Anders dan bij een perifere veneuze katheter (‘infuus’ genoemd, die meestal in een kleine ader in de onderarm wordt ingebracht), kan een CVK langere tijd blijven zitten, en geeft het patiënten meer bewegingsvrijheid. Een CVK wordt gebruikt om geconcentreerde vloeistoffen (zoals voeding en medicijnen) toe te dienen, bloed mee af te nemen, de hemodynamische druk te monitoren, en voor tijdelijke dialyse. Ook de perifeer ingebrachte centraal veneuze katheter (PICC), die via een ader in bijvoorbeeld de bovenarm wordt ingebracht, wordt tot de CVK’s gerekend. )). De incidentie van lijnsepsis wordt uitgedrukt in het aantal infecties per 1.000 lijndagen. Een lijndag is een dag dat een patiënt een CVK in een vene heeft. Het aantal lijndagen is het aantal dagen dat lijnen bij patiënten in situ blijven. De incidentie wordt berekend door het aantal geconstateerde infecties in een bepaalde periode te delen door het aantal lijndagen maal 1.000 (PREZIES 2019 (PREZIES, Referentiecijfers 2014 t/m 2018: Lijnsepsis. PREZIES, Bilthoven (2019)) ).
SNIV
SNIV, Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen, heeft als doel een netwerk van verpleeghuizen te vormen die functioneren als peilstations voor een landelijke surveillance van infectieziekten in verpleeghuizen. Binnen SNIV worden uitgevoerd het punt-prevalentieonderzoek, de wekelijkse incidentiemeting zorginfecties in verpleeghuizen, en de verdiepende surveillance van antibioticaresistentie (SNIV).
SNIV Prevalentieonderzoek verpleeghuizen
Binnen het SNIV prevalentieonderzoek worden gegevens verzameld over het optreden van zorggerelateerde infecties in verpleeghuizen en over risicofactoren die de kans op het krijgen van een zorggerelateerde infectie beïnvloeden (SNIV 2014 (SNIV, Registratieprotocol incidentiemeting Surveillance Netwerk Infectieziekten Verpleeghuizen (SNIV), Bilthoven (2014)) ). De infectieziekten die geregistreerd worden, zijn sepsis/bacteriëmie, infectie van de onderste luchtwegen, urineweginfectie, gastro-intestinale infectie en bacteriële conjunctivitis.
Tweemaal per jaar, op een dag in april en/of november, worden de infecties op de afdelingen geregistreerd. Registratie vereist dat op de dag van het onderzoek nog klinische symptomen aanwezig zijn, dan wel nog behandeling plaatsvindt. De infectie hoeft op de onderzoeksdag niet meer te voldoen aan de definitie (bijvoorbeeld als gevolg van de behandeling), maar moet daar eerder wel aan hebben voldaan (SNIV 2015 (SNIV, Protocol en dataspecificaties: SNIV Prevalentieonderzoek Verpleeghuizen, Bilthoven (2015)) ).
SNIV Incidentiemeting zorginfecties
Binnen de incidentiemodule van SNIV worden gegevens verzameld over het optreden van infectieziekten en het aantal sterfgevallen en over risicofactoren die de kans op het krijgen van een infectie en de kans op overlijden in het verpleeghuis zouden kunnen beïnvloeden.
Wekelijks worden voor de vier infectieziekten lage luchtweginfecties, influenza-achtig ziektebeeld, urineweginfectie en gastro-enteritis elk gediagnostiseerde geval op de afdeling een registratieformulier ingevuld voor de bewoners van de afdelingen die meedoen aan de surveillance op één verpleeghuislocatie.
De incidentie van zorginfecties in verpleeghuizen wordt uitgedrukt in het aantal bewonersweken per infectie. Een bewonersweek is het aantal bewoners (bedden) in de deelnemende verpleeghuizen in een bepaalde week. De incidentie wordt berekend door het aantal infecties in een week te delen door het aantal bewoners in de verpleeghuizen dat die week deelnam aan de registratie maal 1.000.