Nemen gezondheidsverschillen toe of af over de tijd?

Voor de indicatoren overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ), roken en matig of (zeer) slecht ervaren gezondheid is gekeken of de verschillen tussen opleidingsgroepen groter of kleiner worden over de tijd (1999 tot 2023). Deze verschillen zijn getoetst een statistische toets is uitgevoerd om te bepalen of sprake is van een statistisch significant verschil (een statistische toets is uitgevoerd om te bepalen of sprake is van een statistisch significant verschil )De gezondheidsverschillen tussen opleidingsgroepen nemen voor deze indicatoren niet af, maar blijven gelijk of worden groter. Hieronder worden de veranderingen tussen opleidingsgroepen over de tijd per indicator toegelicht. 
Bij de toetsing van de verschillen tussen opleidingsgroepen is gebruikt gemaakt van de relatieve opleidingspositie. Daarbij wordt rekening gehouden met de verandering in samenstelling van de opleidingsgroepen over de tijd. De verschillen kunnen dus niet worden verklaard door de gemiddeld steeds hogere leeftijd van de mensen in de laagste opleidingsgroep (zie ook Methoden).


Trend overgewicht naar opleiding 1999-2023

Sla de grafiek Trend overgewicht naar opleiding 1999-2023 over en ga naar de datatabel

Bron: Gezondheidenquête/Leefstijlmonitor CBS i.s.m. RIVM

  • De labels van de opleidingstypen vermelden de grootste opleidingsgroepen. Zie de toelichting op opleidingstypen voor meer informatie.
  • De ondergrens en bovengrens van het 95% betrouwbaarheidsinterval zijn zichtbaar in tabelweergave.

Verschil in overgewicht tussen opleidingsgroepen licht toegenomen

In 2023 kwam overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) 1,4 keer vaker voor bij mensen met primair onderwijs of een vmbo-opleiding (blauw in grafiek) dan bij mensen met een hbo- of wo-opleiding (roze in grafiek). Tussen 1999 en 2023 is het verschil in overgewicht tussen opleidingsgroepen iets toegenomen. 

In deze periode steeg het percentage mensen met overgewicht in alle opleidingsgroepenn. De toename van het percentage overgewicht ging in de groep met de laagste relatieve opleidingspositie wat sneller dan in de groep met de hoogste relatieve opleidingspositie De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee. (De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee.).


Trend roken naar opleiding 1999-2023

Sla de grafiek Trend roken naar opleiding 1999-2023 over en ga naar de datatabel

Bron: CBS Gezondheidsenquête (tot en met 2013); daarna Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut

  • Alle mensen die in het onderzoek hebben aangegeven (weleens) te roken, zijn meegenomen in de cijfers.
  • De labels van de opleidingstypen vermelden de grootste opleidingsgroepen. Zie de toelichting op opleidingstypen voor meer informatie.
  • De ondergrens en bovengrens van het 95% betrouwbaarheidsinterval zijn zichtbaar in tabelweergave.

Verschil in roken tussen opleidingsgroepen toegenomen

Voor roken is het verschil tussen opleidingsgroepen groter: in 2023 rookten ongeveer 1,9 keer meer mensen in de groep met primair onderwijs of een vmbo-opleiding (blauw in grafiek) dan in de groep met een hbo- of wo-opleiding (roze in grafiek). Tussen 1999 en 2023 is het verschil in roken tussen opleidingsgroepen toegenomen.

In deze periode daalde het percentage rokers binnen alle opleidingsgroepen. De daling van het percentage rokers ging even snel in de groep met de laagste relatieve opleidingspositie De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee. (De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee.) als in de groep met de hoogste relatieve opleidingspositie.


Trend ervaren gezondheid naar opleiding 1999-2023

Sla de grafiek Trend matig tot (zeer) slecht ervaren gezondheid naar opleiding 1999-2023 over en ga naar de datatabel

Bron: CBS Gezondheidsenquête

  • De labels van de opleidingstypen vermelden de grootste opleidingsgroepen. Zie de toelichting op opleidingstypen voor meer informatie.
  • De ondergrens en bovengrens van het 95% betrouwbaarheidsinterval zijn zichtbaar in tabelweergave.

Verschil in ervaren gezondheid tussen opleidingsgroepen iets toegenomen

In 2023 was het percentage mensen dat hun gezondheid als matig of (zeer) slecht ervaart 2,2 keer groter onder mensen met primair onderwijs of een vmbo-opleiding (blauw in grafiek) dan onder mensen met een hbo- of wo-opleiding (roze in grafiek). Tussen 1999 en 2023 is het verschil ervaren gezondheid tussen opleidingsgroepen iets toegenomen. 

In deze periode steeg het percentage mensen dat hun gezondheid als matig of (zeer) slecht ervaart in alle opleidingsgroepen licht. De toename van het percentage mensen dat hun gezondheid als matig of (zeer) slecht ervaart ging in de groep met de laagste relatieve opleidingspositie wat sneller dan in de groep met de hoogste relatieve opleidingspositie De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee. (De betekenis van hoogst behaalde opleiding verschilt per generatie en geslacht. De relatieve opleidingspositie houdt hier rekening mee.).


  • G. de Boer (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)
  • M.J. Buijs (RIVM) 
  • T. Jansen-van Eijndt (RIVM) 
  • E.A. van der Wilk, red (RIVM) 
  • V. Hermans, red (RIVM)