Breed palet aan factoren bepalend voor ons beweeggedrag

Verschillende factoren zijn van invloed op ons beweeggedrag. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft een overzicht gemaakt van deze achterliggende factoren. Daarbij gaat het om persoonsgebonden factoren, leefstijl, de sociale – en fysieke omgeving en overstijgende drijvende krachten, zoals maatschappelijke ontwikkelingen en trends.

Meer informatie

Lichamelijke activiteit beschermt tegen tal van ziekten

Regelmatig bewegen heeft verschillende gezondheidsvoordelen. Zo kan bewegen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2, een beroerte, depressies, borst- en darmkanker en vroegtijdig overlijden verlagen (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ; Gezondheidsraad 2017 Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017) (Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017)) ). Ook kan regelmatig bewegen de kwaliteit van slaap verbeteren en het risico op gewichtstoename verlagen. Voor ouderen verlaagt bewegen daarnaast het risico op botbreuken, lichamelijke beperkingen, cognitieve achteruitgang en dementie (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ; Gezondheidsraad 2017 Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017) (Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017)) ). Matig intensieve lichamelijke activiteit, zoals fietsen of stevig wandelen, heeft al een gunstig effect op de gezondheid. Zwaar intensieve lichamelijke activiteit, zoals hardlopen, voetballen en tennis, bevordert bovendien de conditie van hart en longen, ofwel de cardiorespiratoire fitheid. Een nadeel van bewegen is het risico op blessures, maar de voordelen wegen op tegen de nadelen (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ). 

Verband tussen bewegen en gezondheid

De Gezondheidsraad adviseert in de huidige beweegrichtlijnen minstens 150 minuten per week verdeeld over diverse dagen aan matig intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen. Mensen die langer, vaker en/of intensiever bewegen, kunnen extra gezondheidswinst behalen. Veel studies wijzen echter wel in de richting van een curve-lineair verband. Dit wil zeggen dat de gezondheidswinst met een lange duur van lichamelijke activiteit afvlakt (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ​​​​​).

Voldoende bewegen gunstig voor mensen met chronische aandoening

Voldoende bewegen verkleint het risico op het ontwikkelen van een chronische aandoening. Voor mensen die al een chronische aandoening hebben, neemt het risico op het krijgen van nog een chronische aandoening (multimorbiditeit) of op het verergeren van hun huidige ziekte af. Ook kan bewegen de kwaliteit van leven en fysieke functies verbeteren. Dit geldt voor bijvoorbeeld aandoeningen als artrose, coronaire hartziekten, en diabetes mellitus type 2 (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ​​​​​). 

Verlaagt direct het risico op de volgende ziekten en aandoeningen Verlaagt indirect (via determinanten) het risico op ziekten en aandoeningen
Beroerte Bloeddruk Bloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt. (Bloeddruk of tensie is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt.)
Borstkanker Botdichtheid
Coronaire hartziekten, o.a. acuut myocard infarct Cognitief functioneren
Depressie Glucose-intolerantie en insulinegevoeligheid
Diabetes mellitus type 2 Overgewicht Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 (Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI) ≥ 25 kg/m2 ) en vetpercentage
Dikkedarmkanker Ratio HDL/LDL-cholesterol Low density lipoprotein cholesterol. Lage Dichtheid Lipoproteïne, ook het 'slechte cholesterol' genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich gemakkelijk in de wanden van slagaders waardoor de slagaders kunnen vernauwen en dichtslibben (slagaderverkalking). (Low density lipoprotein cholesterol. Lage Dichtheid Lipoproteïne, ook het 'slechte cholesterol' genoemd. LDL vervoert cholesterol naar de cellen en spieren. Onderweg nestelt LDL zich gemakkelijk in de wanden van slagaders waardoor de slagaders kunnen vernauwen en dichtslibben (slagaderverkalking).)
Osteoporose Triglyceridengehalte
Valincidenten bij ouderen  

Negatieve gevolgen van veel zitten

Veel zitten hangt samen met een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en vroegtijdige sterfte. Dit verband is sterker naarmate mensen minder bewegen en is daarentegen bijna niet aanwezig bij mensen die zeer actief zijn en meer dan de Beweegrichtlijnen bewegen (PAGAC 2018 PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018) (PAGAC, Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report, Washington, DC (2018)) ; Gezondheidsraad 2017 Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017) (Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017)) ). De wetenschappelijke onderbouwing voor de causaliteit wordt niet door elk onderzoek bevestigd, maar er is wel consensus over dat te veel zitten negatieve gezondheidseffecten kan hebben. De Gezondheidsraad adviseert daarom om veel stilzitten te beperken (Gezondheidsraad 2017 Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017) (Gezondheidsraad, Beweegrichtlijnen 2017, Den Haag (2017)) ). 

  • S. van den Berg (RIVM)
  • E.L. Bieleman (RIVM)
  • E.M. Zantinge, red. (RIVM)