Niet één oorzaak voor angststoornissen

Er bestaat niet één oorzaak voor angststoornissen. Waarschijnlijk gaat het om een samenspel van genetische factoren en omgevingsinvloeden (GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022)) ; Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018)) ). Risicofactoren en -groepen voor de verschillende typen angststoornissen komen grotendeels met elkaar overeen; soms zijn er kleine verschillen
(Land et al. 2008 Land, V't H, Schoemaker, C. G., Ruiter, C., Trimbos zakboek psychische stoornissen, Utrecht (2008) (Land, V't H, Schoemaker, C. G., Ruiter, C., Trimbos zakboek psychische stoornissen, Utrecht (2008)) ).

Tabel: Risicofactoren voor de ontwikkeling van angststoornissen
Risicofactoren voor het optreden van angststoornissen  

Persoonsgebonden factoren

 

Genen

  • Bijdrage erfelijke factoren 30 tot 50%
  • Eerstegraads familieleden van mensen met een angststoornis hebben 4 tot 6 keer meer kans op het ontwikkelen van een angststoornis

Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018)) ;Meier & Deckert 2019 Meier, Deckert, Genetics of anxiety disorders (2019) (Meier, Deckert, Genetics of anxiety disorders (2019))

Geslacht

  • Vrouwen hebben twee keer zoveel kans op het ontwikkelen van angststoornissen in vergelijking met mannen

Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018))

Persoonlijkheid

  • Geremd temperament
  • Beperkte sociale vaardigheden
  • Schrikachtig zijn

GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022))Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018))

Gezondheid
  • Lichamelijke aandoeningen

GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022))

Omgevingsgebonden factoren

 

Sociale problemen

  • Weinig steun ontvangen
  • Eenzaam voelen

GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022))

Opvoeding

  • Overmatig beschermende of kritische opvoedstijlen
  • Modellering van angstig gedrag door ouders

Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018))

Levensgebeurtenissen

 

Belastende gebeurtenissen

  • Verlies van iets of iemand
  • Misbruik of verwaarlozing in de kindertijd
  • Gepest worden
  • Traumatische ervaringen

GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022)) ;Giacobbe & Flint 2018 Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018) (Giacobbe, Flint, A. J., Diagnosis and management of anxiety disorders (2018))


Een angststoornis beperkt het sociale leven, dagelijkse bezigheden en vitaliteit

In de top tien van ziekten met de grootste ziektelast De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten). (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) in de Nederlandse bevolking in 2018, nemen angststoornissen de tiende plaats in (Volksgezondheid Toekomst Verkenning). Mensen met een angststoornis hebben een slechtere kwaliteit van leven vergeleken met de algemene bevolking. Zij ervaren hun gezondheid als minder goed en hebben over het algemeen meer moeite met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Ook gaan angststoornissen vaak samen met belemmeringen in het sociaal functioneren (GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022)) ). Angststoornissen worden daarnaast in verband gebracht met verminderd functioneren op het werk en een toename van het gebruik van medische diensten
(Zimmermann et al. 2020 Zimmermann, Chong, Vechiu, Papa, A, Modifiable risk and protective factors for anxiety disorders among adults: A systematic review (2020) (Zimmermann, Chong, Vechiu, Papa, A, Modifiable risk and protective factors for anxiety disorders among adults: A systematic review (2020)) ).


Comorbiditeit versterkt gezondheidsgevolgen

Mensen met angststoornissen hebben daarnaast vaak één of meerdere andere stoornissen. Zo gaan angststoornissen vaak samen met stemmingsstoornissen en stoornissen in het gebruik van een middel (GGZ Standaarden 2022 GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022) (GGZ Standaarden, Zorgstandaard angstklachten en angststoornissen (2022)) ; Lai et al. 2015 Lai, Cleary, M., Sitharthan, T., Hunt, G.E., Prevalence of comorbid substance use, anxiety and mood disorders in epidemiological surveys, 1990–2014: A systematic review and meta-analysis (2015) (Lai, Cleary, M., Sitharthan, T., Hunt, G.E., Prevalence of comorbid substance use, anxiety and mood disorders in epidemiological surveys, 1990–2014: A systematic review and meta-analysis (2015)) ). Ook het risico op een andere angststoornis is groter (Zimmermann et al. 2020 Zimmermann, Chong, Vechiu, Papa, A, Modifiable risk and protective factors for anxiety disorders among adults: A systematic review (2020) (Zimmermann, Chong, Vechiu, Papa, A, Modifiable risk and protective factors for anxiety disorders among adults: A systematic review (2020)) ). Naarmate iemand meer psychische stoornissen tegelijkertijd heeft, duren de klachten langer en zijn de gevolgen voor het functioneren ernstiger (Klein Hofmeijer-Sevink et al. 2012 Klein Hofmeijer-Sevink, M, Batelaan, N. M., Megen, HJ., Penninx, Cath, DC., van den Hout, MA., van Balkom, A. J. L. M., Clinical relevance of comorbidity in anxiety disorders: a report from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA) (2012) (Klein Hofmeijer-Sevink, M, Batelaan, N. M., Megen, HJ., Penninx, Cath, DC., van den Hout, MA., van Balkom, A. J. L. M., Clinical relevance of comorbidity in anxiety disorders: a report from the Netherlands Study of Depression and Anxiety (NESDA) (2012)) ).

  • C. Zomer (RIVM)
  • R. van Diest (RIVM)