Oorzaken ziekte van Parkinson

Determinanten nog grotendeels onbekend

De ziekte van Parkinson is een progressief verlopende aandoening. De determinanten van de ziekte van Parkinson zijn nog grotendeels onbekend. Wel is bekend dat een groot deel van de problemen veroorzaakt wordt door een tekort aan de chemische stof dopamine in de hersenen. Dit tekort ontstaat door het afsterven van dopamine producerende (dopaminerge) zenuwcellen in de zwarte kernen (substantia nigra) in de hersenen (Draijer et al., Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson () (Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson ()) ; Beitz, 2014 Beitz, JM., Parkinson's disease: a review. (2014) (Beitz, JM., Parkinson's disease: a review. (2014)) ; Trichopoulos et al., 2011 Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011) (Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011)) ; Song & Kim, 2016 Song, J., Kim, J., Degeneration of Dopaminergic Neurons Due to Metabolic Alterations and Parkinson’s Disease (2016) (Song, J., Kim, J., Degeneration of Dopaminergic Neurons Due to Metabolic Alterations and Parkinson’s Disease (2016)) ; ParkinsonNet, ParkinsonNet, Over de ziekte van Parkinson () (ParkinsonNet, Over de ziekte van Parkinson ()) ). Door het afsterven van deze zenuwcellen ontstaan de verschillende symptomen die de ziekte van Parkinson kenmerken (zie gevolgen).

Verschillende risicofactoren ziekte van Parkinson

Waarom de hersencellen in de zwarte kernen afsterven is nog niet precies bekend. Mogelijke risicofactoren die hierbij een rol kunnen spelen zijn onder andere:

Het aandeel van deze genetisch bepaalde varianten wordt geschat op slechts 10% van alle ziektegevallen. In de overige gevallen wordt de aandoening beschouwd als een gevolg van een wisselwerking tussen diverse risicofactoren (Trichopoulos et al., 2011 Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011) (Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011)) ; ParkinsonNet, ParkinsonNet, Over de ziekte van Parkinson () (ParkinsonNet, Over de ziekte van Parkinson ()) ). Daarnaast zijn er mogelijk ook nog andere risicofactoren maar het bewijs hiervoor is minder sterk (Trichopoulos et al., 2011 Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011) (Trichopoulos, D., Wirdefeldt, K, Adami, H, Cole, P, Mandel, J, Epidemiology and etiology of Parkinson's disease: a review of the evidence. (2011)) ; Beitz, 2014 Beitz, JM., Parkinson's disease: a review. (2014) (Beitz, JM., Parkinson's disease: a review. (2014)) ; Ascherio & Schwarzschild, 2016 Ascherio, A, Schwarzschild, MA., The epidemiology of Parkinson's disease: risk factors and prevention. (2016) (Ascherio, A, Schwarzschild, MA., The epidemiology of Parkinson's disease: risk factors and prevention. (2016)) ).

Meer informatie

Definitie van ziekte van Parkinson.

Gevolgen ziekte van Parkinson

Symptomen leiden tot ernstige invaliditeit

De symptomen van de ziekte van Parkinson hebben verstrekkende gevolgen voor het dagelijks functioneren van de patiënt. In onderstaande tabel staan verschillende stoornissen die mogelijk voor kunnen komen. Daarnaast kunnen symptomen ook ontstaan door langdurig gebruik van medicatie of na het starten van (een nieuwe dosis) medicatie (Draijer et al., Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson () (Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson ()) ). Uiteindelijk leidt de ziekte van Parkinson tot ernstige invaliditeit:

Stoornis

Aandoeningsgerelateerd

(Mogelijk) medicatiegerelateerd

Motorische stoornissen
  • Bradykinesie (traagheid in bewegen)
  • Rigiditeit (stijfheid)
  • Rusttremor (onwillekeurige, ritmische bewegingen)
  • Instabiliteit in houding- en balans

In een gevorderd stadium van de ziekte:

  • Frequent vallen
  • Slikstoornissen (gevolg; gewichtsverlies, kwijlen, of longontsteking)
  • Hypotensie
  • Dyskinesie (ongewilde bewegingen)
  • Responsfluctuaties (schommelingen in de reactie op dopaminerge medicatie)

Psychische en cognitieve stoornissen
  • Depressie
  • Psychotische symptomen
  • Angst
  • Apathie 
  • Verwardheid
  • Hallucinaties
  • Agitatie
  • Depressie
  • Impulscontrolestoornis

Stoornissen van het autonome zenuwstelsel
  • Obstipatie
  • Incontinentie
  • Erectiele disfunctie
  • Hypotensie
  • Overmatig zweten

Zie kolom aandoeningsgerelateerd ←

Slaapstoornissen
  • Hypersomnolentie
  • REM-slaapstoornis
  • Restlesslegssyndroom
  • Nycturie (’s nachts vaak plassen)

Zie kolom aandoeningsgerelateerd ←

Overige
  • Verminderd reukvermogen
  • Pijnklachten
  • Vermoeidheid

Bron: Draijer et al., Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson () (Draijer, L. W., Eizenga, W. H., Sluiter, A., NHG-Standaard Ziekte van Parkinson ())

T. Hulshof (RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))