Informed consent
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) ontvangt sinds 1 januari 2022 de gegevens van een deel van de vaccinaties anoniem. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om hun gegevens met het RIVM te delen. Anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad. Dat komt doordat de informatie die nodig is om de vaccinatiegraad te bepalen dan niet bekend is. Bijvoorbeeld in welk jaar het gevaccineerde kind is geboren. De geregistreerde vaccinatiegraad is daarom lager dan de werkelijke vaccinatiegraad. Daarnaast worden de cijfers voor de DKTP (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)-Hib (Haemophilus influenza type b)-HepB-vaccinatiegraad bij zuigelingen ook negatief beïnvloed door het deels ontbreken van de DKTP-schema-indicatie.
Interpretatie regionale verschillen
Het is belangrijk voorzichtig te zijn bij de interpretatie van verschillen tussen regio’s of gemeenten en verschillen tussen jaren binnen eenzelfde regio of gemeente. Dit kunnen daadwerkelijke verschillen zijn maar ze kunnen ook deels veroorzaakt worden door de mate waarin op regionaal niveau informed consent wordt geregistreerd en de DKTP-schema-indicatie wordt doorgegeven. De mate van informed consent is niet alleen afhankelijk van de bereidheid van gevaccineerden en/of de ouder(s) om toestemming te geven voor gegevensuitwisseling maar ook van de inspanning van de betreffende JGZ (Jeugdgezondheidszorg)-organisatie(s) om toestemming te verkrijgen en verschilt ook per vaccinsoort.
Ontwikkeling vaccinatiegraad
Het lijkt erop dat de vaccinatiegraad bij zuigelingen en kleuters hetzelfde is als het jaar ervoor. Voor BMR (Bof, mazelen, rodehond) (bof, mazelen, rodehond) en meningokokkenziekte ACWY is deze misschien zelfs iets hoger geworden. Bij oudere leeftijdsgroepen (vanaf 9 jaar) lijkt de vaccinatiegraad voor de meeste vaccinaties verder te zijn gedaald. De veranderingen in de vaccinatiegraad zijn zo goed als mogelijk ingeschat. Hierbij is rekening gehouden met anonieme vaccinaties.
Sinds 2022 ontvangt het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) een deel van de vaccinaties anoniem. Hierdoor weet het RIVM niet meer precies hoe hoog de vaccinatiegraad is. Het is namelijk niet mogelijk om anonieme vaccinaties mee te tellen. Dat komt doordat de informatie die nodig is om de vaccinatiegraad te bepalen dan niet bekend is. Bijvoorbeeld in welk jaar het gevaccineerde kind is geboren. De geregistreerde vaccinatiegraad is daarom lager dan de werkelijke vaccinatiegraad.
Geen wettelijke vaccinatieplicht
Binnen het Rijksvaccinatieprogramma (RVP (Rijksvaccinatieprogramma)) krijgen kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar inentingen tegen dertien infectieziekten aangeboden: rotavirusinfectie, difterie, kinkhoest, tetanus, polio (DKTP (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)), bof, mazelen, rodehond (BMR), infectie met Haemophilus influenzae type b (Hib (Haemophilus influenza type b) b), hepatitis B (HepB), meningokokkenziekte (MenACWY), pneumokokkenziekte (Pneu) en een aanhoudende infectie met het humaan papillomavirus (HPV (Humaan papilloma virus)) dat verschillende soorten kanker kan veroorzaken. In Nederland wordt met vrijwillige vaccinatie een hoge vaccinatiegraad bereikt. Vaccinatie vindt meestal plaats op het consultatiebureau voor zuigelingen en peuters.
Tabel 1: Vaccinatiegraad (%) zuigelingen naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).
| Zuigelingen | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cohort | DKTP | Hib | HepBb | Pneu | BMR | MenC/MenACWY | Volledigc |
| 2005 | 94,5 | 95,1 | 17,9 | 96,0 | 95,9 | ||
| 2006 | 95,2 | 95,9 | 18,6 | 94,4a | 96,2 | 96,0 | |
| 2007 | 95,0 | 95,6 | 19,3 | 94,4 | 96,2 | 96,1 | |
| 2008 | 95,4 | 96,0 | 19,4 | 94,8 | 95,9 | 95,9 | |
| 2009 | 95,4 | 96,0 | 19,5 | 94,8 | 95,9 | 95,9 | |
| 2010 | 95,5 | 96,1 | 19,7 | 95,1 | 96,1 | 96,0 | |
| 2011 | 95,4 | 95,9 | 51,4 | 95,0 | 96,0 | 95,8 | |
| 2012 | 94,8 | 95,4 | 94,5 | 94,4 | 95,5 | 95,3 | |
| 2013 | 94,2 | 94,9 | 93,8 | 93,8 | 94,8 | 94,6 | |
| 2014 | 93,5 | 94,2 | 93,1 | 93,6 | 93,8 | 93,5 | 91,2 |
| 2015 | 92,6 | 93,4 | 92,2 | 92,8 | 92,9 | 92,6 | 90,2 |
| 2016 | 92,4 | 93,1 | 92,0 | 92,6 | 92,9 | 92,6 | 90,2 |
| 2017 | 92,6 | 93,5 | 92,3 | 93,0 | 93,6 | 93,2 | 90,8 |
| 2018 | 93,1 | 93,8 | 93,0 | 93,3 | 93,6 | 93,3 | 91,3 |
| 2018 | (90,1)d | ||||||
| 2019 | 92,2 | 92,9 | 92,2 | 92,5 | 92,3 | 92,0 | 90,1 |
| 2019 | (92,7)e | (93,3)e | (92,7)e | (92,6)e | (92,7)e | (92,8)e | (90,6)e |
| 2020 | 87,3 | 89,0 | 87,6 | 90,0 | 88,8 | 88,3 | 83,6 |
| 2020 | (88,0)f | (89,6)f | (88,2)f | (90,0)f | (89,4)f | (89,4)f | (84,2)f |
| 2021 | 85,4 | 87,2 | 85,7 | 87,8 | 88,3 | 88,0 | 83,1 |
| 2021 | (86,1)g | (87,8)g | (86,3)g | (87,9)g | (88,8)g | (88,9)g | (83,7)g |
a Alleen voor zuigelingen geboren op of na 1 april 2006.
b Percentage van het totale cohort. In 2011 is universele hepatitis B-vaccinatie ingevoerd; voorheen werden risicogroepen gevaccineerd.
c Kerncijfer volledige deelname zuigelingen: alle vaccinaties volgens RVP-schema ontvangen voor het bereiken van de 2-jarige leeftijd.
d Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 2 maart 2021.
e Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022.
f Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023.
g Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 5 maart 2024.
Cijfers cursief: het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage werkelijke vaccinatiegraad). Het effect was voor cohort 2019-2020 nog beperkt, omdat het kinderen betrof die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten. De cijfers voor DKTP-Hib-HepB worden voor zuigelingen geboren vanaf augustus 2020 ook negatief beïnvloed als de DKTP-schema-indicatie ontbreekt en de vaccinatietoestand daardoor mogelijk te strikt wordt beoordeeld.
Tabel 2: vaccinatiegraad (%) kleuters, schoolkinderen en adolescenten naar vaccinatie per cohort, op basis van op persoon geregistreerde vaccinaties (exclusief anonieme vaccinaties).
| Kleuters (5 jaar) |
Schoolkinderen (10 jaar) |
Adolescente meisjes (14/11 jaar)c |
Adolescente jongens (11 jaar) |
Adolescenten (15 jaar) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| D(K)TP | DTP (Difterie, Tetanus en Poliomyelitis) | BMRc | HPV | HPV | MenACWY | |||
| Cohort | revac | basisa | totaalb | |||||
| 2005 | 92,0 | 2,6 | 94,7 | 92,0 | 92,0 | 53,0 | ||
| 2006 | 92,3 | 2,1 | 94,4 | 90,8 | 90,9 | 63,1 | 84,3 | |
| 2006 | (68,0)d | (85,3)e | ||||||
| 2007 | 92,3 | 2,4 | 94,7 | 90,0 | 90,1 | 47,6 | 80,3 | |
| 2007 | (66,4)e | (81,3)f | ||||||
| 2008 | 92,0 | 2,4 | 94,4 | 89,5 | 89,5 | 58,5 | 66,1 | |
| 2008 | (63,6)f | (68,6)g (gram) | ||||||
| 2009 | 91,9 | 2,4 | 94,1 | 89,7 | 89,7 | |||
| 2010 | 91,5 | 2,1 | 93,7 | 88,9 | 89,0 | |||
| 2010 | (91,9)d | (91,9)d | ||||||
| 2011 | 91,1 | 2,1 | 93,2 | 86,3 | 86,4 | |||
| 2011 | (89,7)e | (89,7)e | ||||||
| 2012 | 90,4 | 2,3 | 92,7 | 82,5 | 82,7 | 51,8 | 45,5 | |
| 2012 | (85,0)f | (85,1)f | (60,1)g | (54,1)g | ||||
| 2013 | 90,3 | 2,2 | 92,5 | 78,2 | 78,5 | |||
| 2013 | (81,1)g | (81,2)g | ||||||
| 2014 | 89,9 | 2,4 | 92,2 | |||||
| 2015 | 89,4 | 2,6 | 92,0 | |||||
| 2016 | 88,5 | 2,3 | 90,8 | |||||
| 2016 | (89,0)e | (91,2)e | ||||||
| 2017 | 86,6 | 2,1 | 88,7 | |||||
| 2017 | (87,1)f | (89,1)f | ||||||
| 2018 | 80,1 | 1,8 | 82,0 | |||||
| 2018 | (80,6)g | (82,4)g | ||||||
a Kinderen die basisimmuniteit pas bereiken op de leeftijd van 2 tot 5 jaar en daarom niet in aanmerking komen voor revaccinatie (= revac).
b Voldoende beschermd (= som gerevaccineerd + basisimmuun 2 tot 5 jaar).
c Vanaf cohort 2012 op 11 in plaats van 14 jaar vanwege verlaging vaccinatieleeftijd.
d Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 2 maart 2021.
e Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 3 maart 2022.
f Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 7 maart 2023.
g Tussen haakjes: zonder leeftijdsgrens, situatie 5 maart 2024.
Cijfers cursief: het informed consent beïnvloedt deze cijfers (exclusief anonieme vaccinaties; onderrapportage werkelijke vaccinatiegraad). Het effect was voor cohort 2016-2017 (kleuters), 2011-2012 (schoolkinderen), cohort 2007-2008 (HPV) en cohort 2006-2007 (MenACWY) nog beperkt, omdat het kinderen betrof die voor een groot deel voor 1-1-2022 de adviesleeftijd voor vaccinatie bereikten.
Informed consent
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) ontvangt sinds 1 januari 2022 de gegevens van een deel van de vaccinaties anoniem. Dat gebeurt als mensen geen toestemming geven om hun gegevens met het RIVM te delen. Anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad. Dat komt doordat de informatie die nodig is om de vaccinatiegraad te bepalen dan niet bekend is. Bijvoorbeeld in welk jaar het gevaccineerde kind is geboren. De geregistreerde vaccinatiegraad is daarom lager dan de werkelijke vaccinatiegraad. Daarnaast worden de cijfers voor de DKTP (Difterie, kinkhoest, tetanus, polio)-Hib (Haemophilus influenza type b)-HepB-vaccinatiegraad bij zuigelingen ook negatief beïnvloed door het deels ontbreken van de DKTP-schema-indicatie.
Interpretatie regionale verschillen
Het is belangrijk voorzichtig te zijn bij de interpretatie van verschillen tussen regio’s of gemeenten en verschillen tussen jaren binnen eenzelfde regio of gemeente. Dit kunnen daadwerkelijke verschillen zijn maar ze kunnen ook deels veroorzaakt worden door de mate waarin op regionaal niveau informed consent wordt geregistreerd en de DKTP-schema-indicatie wordt doorgegeven. De mate van informed consent is niet alleen afhankelijk van de bereidheid van gevaccineerden en/of de ouder(s) om toestemming te geven voor gegevensuitwisseling maar ook van de inspanning van de betreffende JGZ (Jeugdgezondheidszorg)-organisatie(s) om toestemming te verkrijgen en verschilt ook per vaccinsoort.
- E.A. van Lier (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- M. Knijff (RIVM)
- H. Giesbers, red. (RIVM)