Ziekte van Parkinson
Bij de ziekte van Parkinson vindt er een progressief verlies plaats van zenuwcellen in de substantia nigra die de neurotransmitter dopamine produceren. Het tekort aan dopamine leidt tot kenmerkende motorische symptomen, waaronder beven, stijfheid, bewegingsvertraging en een gestoorde houdingsbalans. Vroeger of later in het ziekteverloop kunnen autonome functiestoornissen (zoals obstipatie en incontinentie) en psychische stoornissen (zoals stemmings- en angststoornissen en dementie) optreden. Van genezing van de ziekte van Parkinson is geen sprake.
Ziekte van Parkinson is een primair parkinsonisme
Er zijn primaire en secundaire parkinsonismen. Primaire parkinsonismen worden veroorzaakt door een neurodegeneratieve aandoening. Vormen zijn:
- De ziekte van Parkinson, onder te verdelen in de familiaire (zeldzaam in Nederland) of idiopathische vorm van de ziekte van Parkinson.
- Atypische primaire parkinsonismen, die een gevolg zijn van andere (neurodegeneratieve) aandoeningen van de hersenen; bijvoorbeeld multipele systeem atrofie (MSA) en progressieve supranucleaire parese (PSP).
De behandelingsmogelijkheden, het beloop en de levensverwachting (Het gemiddeld aantal nog te verwachten levensjaren op een bepaalde leeftijd. ) van de ziekte van Parkinson zijn duidelijk beter dan voor atypische parkinsonismen (Bloem et al. 2010 (Bloem, B. R., van Laar, T., Keus, S. H. J., de Beer, H., Buskens, E., Aarden, W., Multidisciplinaire richtlijn ziekte van Parkinson, Alphen a/d Rijn (2010)) ; Wolters & van Laar 2003 (Wolters, E. C. H., van Laar, T., Bewegingsstoornissen, Amsterdam (2003)) ).
Bij secundair parkinsonisme gaat het vooral om parkinsonisme door een externe oorzaak; bijvoorbeeld medicamenteus, toxinen, infectieus, metabool en structureel.
Diagnostiek gebaseerd op klinisch beeld
De diagnose ziekte van Parkinson wordt gesteld op basis van het klinische beeld. Belangrijke waarnemingen zijn een eenzijdig begin van het beven en de bewegingsvertraging, een ontbreken van andere neurologische symptomen en een gunstige reactie op een proefbehandeling met het middel L-dopa. L-dopa is een tussenproduct in de aanmaak van dopamine in het lichaam. Kernsymptomen zijn beven, stijfheid, bewegingsvertraging en een gestoorde houdingsbalans.
Behandeling gericht op symptoombestrijding
De behandeling van de ziekte van Parkinson is nog niet gericht op genezing (curatief), maar op symptoombestrijding. Sinds 1967 staat het geneesmiddel L-dopa daarin centraal. De afgelopen decennia zijn verschillende dopamineagonisten (geneesmiddelen die de werking van dopamine bevorderen) geïntroduceerd. De dopaminerge therapie heeft tot een verbetering van de levensverwachting en de kwaliteit van leven geleid. De levensverwachting is echter nog wel korter dan die van de algemene bevolking (Beyer et al. 2001 (Beyer, M. K., Herlofson, K., Arsland, D., Larsen, J. P., Causes of death in a community-based study of Parkinson's disease. (2001)) ; Fall et al. 2003 (Fall, P, Saleh, A, Fredrickson, M, Olsson, J, Granérus, A, Survival time, mortality, and cause of death in elderly patients with Parkinson's disease: a 9-year follow-up. (2003)) ).