Biologische en leefstijlfactoren beïnvloeden kans op borstkanker

Er is een aantal biologische en leefstijlfactoren bekend die het risico op borstkanker kunnen verhogen. De verschillende risicofactoren worden hieronder beschreven (Sun et al., 2017 Sun, Y, Zhao, Z., Yang, Z., Xu, F, Lu, H, Zhu, Z, Shi, W, Jiang, J, Yao, P, Zhu, H, Risk Factors and Preventions of Breast Cancer. (2017) (Sun, Y, Zhao, Z., Yang, Z., Xu, F, Lu, H, Zhu, Z, Shi, W, Jiang, J, Yao, P, Zhu, H, Risk Factors and Preventions of Breast Cancer. (2017)) ).

Biologische factoren

Leefstijl


Deel van overlevers heeft last van blijvende gevolgen

Overlevers van borstkanker hebben doorgaans een goede kwaliteit van leven. Een deel van hen heeft wel te maken met blijvende gevolgen van borstkanker en de behandeling daarvan (Hsu et al., 2013 Hsu, T, Ennis, M, Hood, N, Graham, M, Goodwin, P.J., Quality of life in long-term breast cancer survivors. (2013) (Hsu, T, Ennis, M, Hood, N, Graham, M, Goodwin, P.J., Quality of life in long-term breast cancer survivors. (2013)) ). De kans op blijvende gevolgen en de mate waarin klachten optreden hangt nauw samen met de uitgebreidheid van de behandeling (uitsluitend operatie of ook bestraling en/of systeemtherapie. Systeemtherapie behandelt het hele lijf en kan bestaan uit chemotherapie, anti-hormonale therapie of immunotherapie. De gevolgen van (de behandeling van) borstkanker kunnen zowel lichamelijk, emotioneel als sociaal van aard zijn.

Emotionele en sociale gevolgen

De emotionele en sociale gevolgen van de diagnose en behandeling van borstkanker zijn onder andere (de Ligt et al., 2019 de Ligt, K. M., Verloop, J., Ezendam, N. P. M., Smorenburg, C. H., Korevaar, J.C., Heins, M., Siesling, SS., The impact of health symptoms on health-related quality of life in early-stage breast cancer survivors. (2019) (de Ligt, K. M., Verloop, J., Ezendam, N. P. M., Smorenburg, C. H., Korevaar, J.C., Heins, M., Siesling, SS., The impact of health symptoms on health-related quality of life in early-stage breast cancer survivors. (2019)) ):

  • verwerking van de ziekte;
  • angst voor terugkeer van kanker;
  • somberheid;
  • zorgen en onzekerheid over de toekomst (onder meer over de positie op de arbeidsmarkt).

Het verliezen van één of beide borsten kan voor vrouwen het verlies van de vrouwelijke identiteit betekenen (Ataollahi et al., 2015 Ataollahi, M. R., Sharifi, J., Paknahad, M. R., Paknahad, A., Breast cancer and associated factors: a review. (2015) (Ataollahi, M. R., Sharifi, J., Paknahad, M. R., Paknahad, A., Breast cancer and associated factors: a review. (2015)) ).

Lichamelijke gevolgen

Lichamelijke gevolgen van (de behandeling van) borstkanker zijn onder andere (de Ligt et al., 2019 de Ligt, K. M., Verloop, J., Ezendam, N. P. M., Smorenburg, C. H., Korevaar, J.C., Heins, M., Siesling, SS., The impact of health symptoms on health-related quality of life in early-stage breast cancer survivors. (2019) (de Ligt, K. M., Verloop, J., Ezendam, N. P. M., Smorenburg, C. H., Korevaar, J.C., Heins, M., Siesling, SS., The impact of health symptoms on health-related quality of life in early-stage breast cancer survivors. (2019)) ):

  • beperkingen in het bewegen van arm en schouder;
  • vervroegde menopauze;
  • pijn;
  • neuropathie (zenuwschade);
  • botverlies;
  • cardiotoxische effecten (schade aan het hart);
  • vermoeidheid.

Ook kan lymfoedeem optreden, een (abnormale ophoging van eiwitten en vocht), maar door okselsparende behandelingen komt dit steeds minder voor.
De meerderheid van de vrouwen ervaart gewichtstoename tijdens de behandeling van borstkanker. Dit komt vaker voor bij vrouwen die adjuvante chemotherapie krijgen (Vance et al., 2011 Vance, V., Mourtzakis, M., McCargar, L., Hanning, R., Weight gain in breast cancer survivors: prevalence, pattern and health consequences. (2011) (Vance, V., Mourtzakis, M., McCargar, L., Hanning, R., Weight gain in breast cancer survivors: prevalence, pattern and health consequences. (2011)) ). Daarnaast geven vrouwen aan dat zij na de behandeling last hebben van misselijkheid, vaginale problemen (droogheid, pijn bij geslachtsgemeenschap), blaasproblemen en opvliegers (Ganz et al., 2011 Ganz, PA., Kwan, L, Stanton, AL., Bower, JE., Belin, TR., Physical and psychosocial recovery in the year after primary treatment of breast cancer. (2011) (Ganz, PA., Kwan, L, Stanton, AL., Bower, JE., Belin, TR., Physical and psychosocial recovery in the year after primary treatment of breast cancer. (2011)) ). Een deel van de vrouwen kan ook jaren na de diagnose nog pijn en  lichamelijke klachten als pijn en slaapproblemen ondervinden (Wu & Harden, 2015 Wu, H, Harden, JK., Symptom burden and quality of life in survivorship: a review of the literature. (2015) (Wu, H, Harden, JK., Symptom burden and quality of life in survivorship: a review of the literature. (2015)) ) .

Zowel mentale als lichamelijke gevolgen van (de behandeling van) borstkanker kunnen een negatieve invloed hebben op het seksleven van de vrouw (Ussher et al., 2012 Ussher, JM., Perz, J, Gilbert, E, Changes to sexual well-being and intimacy after breast cancer. (2012) (Ussher, JM., Perz, J, Gilbert, E, Changes to sexual well-being and intimacy after breast cancer. (2012)) ).

  • L. Revales (RIVM)
  • A.M. Gommer (RIVM)
  • J.B. Prins (Radboudumc)
  • J.N.H. Timmer-Bonte (Radboudumc)