Infecties moeilijker te genezen door toename resistentie
Infecties met resistente bacteriën zijn moeilijk te behandelen. Artsen zullen vaker moeten uitwijken naar antibiotica (Antibiotica zijn medicijnen die bacteriën doden of remmen in de groei. Er zijn verschillende groepen antibiotica die onderling verschillen in chemische structuur. Daardoor zijn niet alle antibiotica tegen dezelfde bacteriën effectief. ) die worden gezien als ‘laatste redmiddel’, maar steeds meer bacteriën die bij mensen infecties kunnen veroorzaken, blijken resistent te zijn tegen deze laatste redmiddelen (De laatste redmiddelen of reservemiddelen worden uitsluitend voorgeschreven in situaties waarin de gebruikelijke antimicrobiële middelen onvoldoende effectief zijn. Wat een laatste redmiddel is hangt af van de setting, zoals in de huisartsenpraktijk of in het ziekenhuis. Ook verschilt het per ziekenhuis. ). Dit betekent dat de keuze voor een antibioticum dat goed werkt steeds moeilijker wordt.
Vooral kwetsbare patiënten lopen risico
Mensen kunnen resistente micro-organismen bij zich dragen zonder er ziek van te worden (dragerschap of kolonisatie), maar in sommige gevallen kunnen resistente micro-organismen infecties veroorzaken. Deze infecties komen vooral voor bij kwetsbare mensen waarbij de infectie dan vaak ernstig verloopt. Het grootste risico voor de volksgezondheid is dat verspreiding van resistente bacteriën ertoe leidt dat steeds meer kwetsbare mensen blootgesteld worden en het aantal moeilijk of niet te behandelen infecties toeneemt. Dit kan uiteindelijk leiden tot meer sterfte. Vooral patiënten met een verminderde afweer, een hoge leeftijd, een operatiewond, een chronische ziekte of een behandeling die de afweer vermindert (zoals een chemokuur) hebben een groter risico op een infectie.
Hogere ziektelast bij infectie met resistente bacterie
Infecties met resistente bacteriën leiden mogelijk tot een grotere ziektelast (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) door de extra morbiditeit (ziekte) en mortaliteit (sterfte). Door resistentie duurt het langer voordat de infectie geneest en kan de infectie zich in de tussentijd uitbreiden of verspreiden en leiden tot ernstige ziekteverschijnselen, complicaties of comorbiditeit (Een combinatie van twee of meer aandoeningen bij één persoon. In tegenstelling tot bij multimorbiditeit is sprake van aandoeningen die zijn gerelateerd aan een hoofdaandoening. ). Zo hebben patiënten geïnfecteerd met een methicilline resistente Staphylococcus aureus een hoger risico op complicaties, sepsis (Sepsis is een klinisch syndroom dat gekenmerkt wordt door een algemene ontstekingsreactie van het hele lichaam op een infectie. Het is een zeer ernstige aandoening met een aanzienlijke kans dat de patiënt in korte tijd overlijdt. Vaak wordt het omschreven als bloedvergiftiging. ) en shock dan patiënten geïnfecteerd met de methicilline gevoelige variant (Cecchini et al. 2015 (Cecchini, M, Langer, J, Slawomirski, L, Antimicrobial Resistance in G7 Countries and Beyond: Economic Issues, Policies and Options for Action, Paris (2015)) ). Een latere start van behandeling met antimicrobiële middelen die wel tegen de resistente bacterie werken, zijn de belangrijkste oorzaken van de hogere ziektelast door resistente micro-organismen (Lautenbach et al. 2001 (Lautenbach, E, Patel, J.B., Bilker, W. B., Edelstein, P. H., Fishman, N. O., Extended-spectrum beta-lactamase-producing Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae: risk factors for infection and impact of resistance on outcomes. (2001)) ; Hyle et al. 2005 (Hyle, EP., Lipworth, AD., Zaoutis, TE., Nachamkin, I, Bilker, WB., Lautenbach, E, Impact of inadequate initial antimicrobial therapy on mortality in infections due to extended-spectrum beta-lactamase-producing enterobacteriaceae: variability by site of infection. (2005)) ; Schwaber & Carmeli 2007 (Schwaber, MJ., Carmeli, Y, Mortality and delay in effective therapy associated with extended-spectrum beta-lactamase production in Enterobacteriaceae bacteraemia: a systematic review and meta-analysis. (2007)) ). Voor de Europese Unie (EU (Europese unie)) en de Europese Economische Ruimte (EEA (Europese Economische Ruimte (European Economic Area))) als geheel gaat het in 2015 om bijna 672.000 infecties veroorzaakt door bacteriën die ongevoelig zijn voor de werking van antibiotica (Antibiotica zijn medicijnen die bacteriën doden of remmen in de groei. Er zijn verschillende groepen antibiotica die onderling verschillen in chemische structuur. Daardoor zijn niet alle antibiotica tegen dezelfde bacteriën effectief. ). Dit komt overeen met 131 infecties per 100.000 inwoners (Cassini et al. 2018 (Cassini, A, Högberg, LDiaz, Plachouras, D, Quattrocchi, A, Hoxha, A, Simonsen, GSkov, Colomb-Cotinat, M, Kretzschmar, ME., Devleesschauwer, B, Cecchini, M, Ouakrim, DAit, Oliveira, TCravo, Struelens, MJ., Suetens, C, Monnet, DL., Burden of AMR Collaborative Group, Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. (2018)) ).
Hogere sterfte bij infectie met resistente bacterie
Patiënten met een infectie door een resistente bacterie hebben een hoger risico op sterfte. Uit een meta-analyse blijkt dat patiënten met een methicilline resistente Staphylococcus aureus infectie een 40% hogere kans hebben om te overlijden vergeleken met patiënten met een infectie met een niet resistente Staphylococcus aureus (Cosgrove et al. 2003 (Cosgrove, SE., Sakoulas, G, Perencevich, EN., Schwaber, MJ., Karchmer, AW., Carmeli, Y, Comparison of mortality associated with methicillin-resistant and methicillin-susceptible Staphylococcus aureus bacteremia: a meta-analysis. (2003)) ). Op basis van gegevens uit 2007 leiden bacteriëmieën (vóórkomen van een bacterie in de bloedbaan) door MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus aureus ) in Nederland tot jaarlijks 7 sterfgevallen. Bacteriëmieën door 3e generatie cefalosporine-resistente E. coli resulteren jaarlijks in circa 37 sterfgevallen (de Kraker et al. 2011 (de Kraker, M., BURDEN study group, Grundmann, H., Davey, P.G., Mortality and hospital stay associated with resistant Staphylococcus aureus and Escherichia coli bacteremia: estimating the burden of antibiotic resistance in Europe. (2011)) ). Naar schatting leidde antibioticaresistentie als geheel in 2015 tot 33.000 extra doden in de Europese Unie (EU (Europese unie)) en de Europese Economische Ruimte (EEA (Europese Economische Ruimte (European Economic Area))) (Cassini et al. 2018 (Cassini, A, Högberg, LDiaz, Plachouras, D, Quattrocchi, A, Hoxha, A, Simonsen, GSkov, Colomb-Cotinat, M, Kretzschmar, ME., Devleesschauwer, B, Cecchini, M, Ouakrim, DAit, Oliveira, TCravo, Struelens, MJ., Suetens, C, Monnet, DL., Burden of AMR Collaborative Group, Attributable deaths and disability-adjusted life-years caused by infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU and the European Economic Area in 2015: a population-level modelling analysis. (2018)) ). Volgens een vorige schatting uit 2009 waren dit er nog 25.000 (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) 2009 (European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), The bacterial challenge: time to react. A call to narrow the gap between multidrug resistent bacteria in the EU and the development of new antibacterial agents, Stockholm (2009)) ).
Extra ligdagen door resistentie
De hogere ziektelast (De ziektelast wordt uitgedrukt in Disability Adjusted Life Years (DALY) en is opgebouwd uit het aantal verloren levensjaren (door vroegtijdige sterfte), en het aantal jaren geleefd met gezondheidsproblemen (bijvoorbeeld een ziekte), gewogen voor de ernst hiervan (ziektejaarequivalenten).) leidt tot extra ligdagen in het ziekenhuis en kosten ten opzichte van infecties met voor antibiotica (Antibiotica zijn medicijnen die bacteriën doden of remmen in de groei. Er zijn verschillende groepen antibiotica die onderling verschillen in chemische structuur. Daardoor zijn niet alle antibiotica tegen dezelfde bacteriën effectief. ) gevoelige bacteriën. Zo zullen patiënten die een infectie hebben met een BRMO (Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMO) zijn resistent tegen de eerstekeuze-antibiotica of tegen meerdere groepen antibiotica. Het gevolg is dat artsen bij het voorschrijven of toedienen moeten uitwijken naar 'laatste redmiddelen', waartegen ook in toenemende mate resistentie dreigt te ontstaan. De toename in resistentie tegen laatste redmiddelen betekent dat de keuze voor een antibioticum dat goed werkt, steeds moeilijker wordt. ) in de regel langer opgenomen blijven in het ziekenhuis en mogelijk een slechtere prognose hebben (CDC 2012 (CDC, A public health action plan to combat antimicrobial resistance, Atlanta (2012)) ; LCI 2014 (LCI, LCI richtlijn bijzonder resistente micro-organismen (BRMO), Bilthoven (2014)) ). Op basis van gegevens uit 2007 leiden bacteriëmieën (vóórkomen van een bacterie in de bloedbaan) door MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus aureus ) in Nederland jaarlijks tot 300 extra ligdagen. Bacteriëmieën door 3e generatie cefalosporine-resistente E. coli resulteren jaarlijks in ongeveer 1.600 extra ligdagen (de Kraker et al. 2011 (de Kraker, M., BURDEN study group, Grundmann, H., Davey, P.G., Mortality and hospital stay associated with resistant Staphylococcus aureus and Escherichia coli bacteremia: estimating the burden of antibiotic resistance in Europe. (2011)) ).
- S.C. de Greeff (RIVM)
- M. Harbers, red. (RIVM)