Zorgprevalentie
Sla de grafiek Zorgprevalentie chronische aandoeningen 2023 over en ga naar de datatabelBron: Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn
- Zorgprevalentie is hier gedefinieerd als het percentage mensen dat ten minste eenmaal contact heeft gehad met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening.
10,6 miljoen mensen met een chronische aandoening
Op 1 januari 2023 hadden 10,6 miljoen mensen in Nederland (60% van de Nederlandse bevolking) één of meer chronische aandoeningen (niet in grafiek). Een ‘chronische aandoening’ is hier gedefinieerd als een aandoening waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledig herstel. Niet alle mensen met een chronische aandoening hebben jaarlijks contact met de huisartsenpraktijk voor die aandoening. In heel 2023 hadden 5,5 miljoen mensen (31% van de Nederlandse bevolking) ten minste eenmaal contact met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening (zorgprevalentie) (niet in grafiek).
De schatting is gebaseerd op een selectie van 109 door de huisarts geregistreerde chronische aandoeningen (zie Methoden). De diagnose kan gesteld zijn door de huisarts zelf of kan zijn overgenomen van een andere zorgverlener.
96% van de 75-plussers heeft een chronische aandoening
Chronische aandoeningen (Hiermee wordt over het algemeen gedoeld op irreversibele (niet omkeerbare) aandoeningen zonder uitzicht op volledig herstel en met een relatief lange ziekteduur.) komen op alle leeftijden voor. Het percentage mensen met één of meer chronische aandoeningen is echter hoger op hogere leeftijd. In 2023 hebben 96% van de mensen van 75 jaar en ouder ten minste één chronische aandoening (niet in grafiek). De prevalentie (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) onder personen jonger dan 40 jaar is 44% (niet in grafiek).
Van de mensen van 75 jaar en ouder heeft 80% in 2023 ten minste eenmaal contact gehad met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening (zorgprevalentie) (niet in grafiek). Voor personen jonger dan 40 jaar ligt dit percentage gemiddeld op 11% (niet in grafiek).
Meer vrouwen dan mannen met een chronische aandoening
In de leeftijdsgroepen van 0 tot en met 14 jaar zijn er relatief meer jongens dan meisjes met een chronische aandoening. In de leeftijdsgroepen van 15 jaar en ouder zijn er juist relatief meer vrouwen dan mannen met een chronische aandoening. In de totale bevolking zijn er, zowel absoluut als relatief, meer vrouwen dan mannen met een chronische aandoening: 5 miljoen mannen (57% van alle mannen) en 5,6 miljoen vrouwen (63% van alle vrouwen) (niet in grafiek).
Absolute zorgprevalentie
Sla de grafiek Zorgprevalentie chronische aandoeningen 2011-2023 over en ga naar de datatabelBron: Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn
- Zorgprevalentie is hier gedefinieerd als het percentage mensen dat ten minste eenmaal contact heeft gehad met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening.
Relatieve zorgprevalentie
Sla de grafiek Zorgprevalentie chronische aandoeningen 2011-2023 over en ga naar de datatabelBron: Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn
- Zorgprevalentie is hier gedefinieerd als het percentage mensen dat ten minste eenmaal contact heeft gehad met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening.
Toename aantal mensen met chronische aandoening(en)
Het absolute aantal mensen met één of meer chronische aandoeningen is in de periode 2011-2023 toegenomen, van 7,5 miljoen mensen in 2011 tot 10,6 miljoen mensen in 2023. Deze absolute toename is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan vergrijzing. Ook na correctie voor veranderingen in de omvang en de leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie), is een toename zichtbaar in de periode 2011-2018. Van 2018-2023 is een zeer lichte stijging in het percentage mensen met één of meer chronische aandoeningen te zien.
Onduidelijk welke aandoeningen stijging veroorzaken
De cijfers over het aantal mensen met één of meer chronische aandoeningen is gebaseerd op een selectie van 109 door de huisarts geregistreerde chronische aandoeningen (zie Methoden). Doordat bovenstaande cijfers gaan over het totaal van deze 109 aandoeningen, is lastig te zeggen door welke ziekten of aandoeningen de stijging van het aantal mensen met minstens één chronische ziekte komt. Daarnaast zou mogelijk een deel van de geobserveerde toename in de prevalentie (Het aantal gevallen of personen met een bepaalde ziekte op een bepaald moment (punt-prevalentie), ooit in het leven (lifetime prevalentie) of in een bepaalde periode, bijvoorbeeld per jaar (periode-prevalentie), absoluut of relatief.) van chronische ziekten kunnen worden verklaard door het 'cohort effect' in de studiepopulatie van Nivel Zorgrestistraties Eerste Lijn. Het cohort effect houdt in dat de prevalentie van (chronische) aandoeningen toeneemt wanneer hetzefde cohort (studiepopulatie) over een langere tijd wordt gevolgd. Mensen worden immers ouder en ontwikkelen gedurende de tijd chronische aandoeningen. Een deel van de geobserveerde toename in de jaarprevalentie (Het aantal personen dat een bepaalde ziekte heeft gehad gedurende een bepaald jaar.) van chronische ziekten kan dus komen door het ‘blijven opvolgen’ van dezelfde populatie over de tijd. Het is ook mogelijk dat door meer screening, bewustwordingscampagnes of betere registratie van bepaalde chronische aandoeningen de prevalentie is toegenomen.
Zorgprevalentie minder sterk toegenomen
Het absolute aantal mensen dat ten minste eenmaal in het jaar contact heeft gehad met de huisartsenpraktijk voor een chronische aandoening (zorgprevalentie) is minder sterk toegenomen, van 4,9 miljoen mensen in 2011 tot 5,5 miljoen mensen in 2023. Gecorrigeerd voor veranderingen in de omvang en de leeftijdsopbouw van de bevolking (standaardisatie), is de zorgprevalentie in de periode 2011-2023 stabiel gebleven.
Staat van Volksgezondheid en Zorg: kerncijfers voor beleid:
- J.W. Vanhommerig (NIVEL (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg))
- M.J.J.C. Poos (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu))
- V. Hermans, red. (RIVM)