Determinanten beïnvloeden elkaar

De verschillende typen determinanten beïnvloeden niet alleen de volksgezondheid, maar ook elkaar. Sommige determinanten beïnvloeden heel direct onze gezondheid. Andere determinanten beïnvloeden onze gezondheid indirect via de invloed op andere (achterliggende) determinanten. Er is dus een duidelijke gelaagdheid tussen determinanten.
Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft een overzicht gemaakt van achterliggende factoren van vijf impactvolle determinanten: Ongezonde voeding, bewegen, problematisch alcoholgebruik, psychosociale arbeidsbelasting en luchtkwaliteit . Daarbij gaat het om persoonsgebonden factoren, leefstijl, de sociale – en fysieke omgeving en overstijgende drijvende krachten, zoals maatschappelijke ontwikkelingen en trends.

Meer informatie

• Overzicht van oorzaken van vijf impactvolle determinanten van gezondheid

Veel determinanten clusteren

Veel determinanten van gezondheid clusteren; dat wil zeggen dat ze vaker bij dezelfde persoon voorkomen dan verwacht op basis van toeval. Zo gaan roken, druggebruik, alcoholgebruik en onveilig seksueel gedrag bijvoorbeeld vaak samen bij dezelfde jongeren (Schrijvers & Schoemaker 2008 Schrijvers, C. T. M., Schoemaker, C. G., Spelen met gezondheid. Leefstijl en psychische gezondheid van de Nederlandse jeugd, Bilthoven (2008) (Schrijvers, C. T. M., Schoemaker, C. G., Spelen met gezondheid. Leefstijl en psychische gezondheid van de Nederlandse jeugd, Bilthoven (2008)) ). De clustering van ongezond gedrag wordt deels verklaard door een overkoepelende factor die leidt tot verschillende vormen van ongezond gedrag, zoals een specifieke jeugdsubcultuur of experimenteergedrag, of een gemeenschappelijke onderliggende determinant (gelaagdheid) (Schrijvers & Schoemaker 2008 Schrijvers, C. T. M., Schoemaker, C. G., Spelen met gezondheid. Leefstijl en psychische gezondheid van de Nederlandse jeugd, Bilthoven (2008) (Schrijvers, C. T. M., Schoemaker, C. G., Spelen met gezondheid. Leefstijl en psychische gezondheid van de Nederlandse jeugd, Bilthoven (2008)) ). Als fysieke omgevingsfactoren clusteren spreken we van stapeling.

40% van de volwassenen rookt en drinkt niet en heeft geen overgewicht

Van alle volwassenen boven de 18 jaar, is 40,1% geen roker, geen overmatige drinker en heeft geen overgewicht. Het percentage dat zowel rookt, als overmatig drinkt en overgewicht heeft, is 0,9%. Vergeleken met de twee andere risicofactoren, is bij volwassenen het percentage met alleen overgewicht het grootst. De combinatie van roken en  overgewicht is de meest voorkomende clustering. Deze percentages zijn gebaseerd op zelfrapportage.